โรคที่สำคัญที่พบในการปลูกถั่วเหลืองและทำความเสียหายให้แก่ผลผลิตถั่วเหลืองทั้งด้านปริมาณและคุณภาพ คือ โรคใบจุดนูนและโรคราสนิมซึ่งมักจะปรากฏอาการที่ใบของถั่วเหลือง ดังนั้นเกษตรกรควรทราบลักษณะอาการ และวิธีการป้องกันกำจัดอย่างถูกต้อง เพื่อเป็นการป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกับถั่วเหลืองได้

ลักษณะอาการในระยะแรกจะพบจุดเล็ก ๆ สีเขียวอ่อนเกิดขึ้นทั้งทางด้านใต้ใบ และด้านบนใบ ต่อมาจุดเล็ก ๆ เหล่านี้จะค่อย ๆ ขยายใหญ่ขึ้น มีรูปร่างไม่แน่นอน ตรงกลางจะนูนขึ้นเล็กน้อย เนื้อใบบริเวณรอบรอยแผลมักจะมีขอบสีเหลือง และถ้าถั่วเหลืองเป็นโรคนี้รุนแรง ก็จะทำให้ใบร่วง

โรคใบจุดนูนจะแพร่ระบาดได้ดีในสภาพที่มีอากาศค่อนข้างร้อน มีฝนตก ลมแรง และมักจะพบระบาดรุนแรงในถั่วเหลืองพันธุ์ สจ.1, สจ.2, สจ.3, สจ.4 และ สจ.5

1. ในแหล่งที่พบการระบาดของโรคนี้เป็นประจำ ควรปลูกถั่วเหลืองพันธุ์ที่ต้านทานโรคใบจุดนูน ได้แก่ พันธุ์สุโขทัย 1 หรือนครสวรรค์ 1

2. ควรไถพรวนกลบซากพืชให้ลึก หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้ว

3. ไม่ควรปลูกถั่วเหลืองแน่นหรือชิดเกินไป

4. หากพบการเกิดโรคมาก โดยเฉพาะในระยะออกดอกถึงติดฝักอ่อน ควรฉีดพ่นด้วยสารเคมีป้องกันและกำจัดเชื้อราประเภทสารประกอบทองแดง เช่น คอปเปอร์ออกซี่คลอไรด์ เป็นต้น ตามอัตราส่วนที่กำหนดไว้ในฉลาก

ลักษณะอาการในระยะแรกจะพบจุกเล็ก ๆ สีน้ำตาลเทาใต้ใบ โดยเริ่มจากใบที่อยู่ด้านล่างของลำต้นก่อน ต่อมาจุดนี้จะขยายขึ้นมีลักษณะนูนคล้ายมีผงสีสนิมเหล็ก เมื่อใช้มือลูบที่บริเวณจุดนูนเหล่านี้จะพบผงสปอร์ (ส่วนขยายพันธุ์ของเชื้อรา) สีคล้ายสนิมเหล็กติดมือมา อาการดังกล่าวนี้นอกจากจะพบด้านใต้ใบแล้ว ยังพบได้ที่ส่วนอื่น ๆ เช่น กิ่ง ก้าน ลำต้นและด้านบนใบ แต่จะเห็นได้ชัดที่ด้านใต้ใบถั่วเหลืองที่เป็นโรคนี้อย่างรุนแรง ใบจะเหลือง แห้งร่วงก่อนกำหนด ฝักและเมล็ดมีขนาดเล็ก ผลผลิตลดลง

1. ใช้ถั่วเหลืองพันธุ์ต้านทานต่อโรคราสนิม เช่น พันธุ์เชียงใหม่ 60, สจ.4 และ สจ.5

2. หลีกเลี่ยงการปลูกถั่วเหลืองในช่วงปลายฤดูฝน

3. ไม่ควรปลูกถั่วเหลืองซ้ำในพื้นที่เดิมตลอดปี

4. ในช่วงระยะออกดอกและเริ่มมีฝักเล็ก ควรหมั่นตรวจแปลง หากพบอาการของโรคราสนิมและสภาพอากาศเหมาะสมกับการเกิดโรค ควรใช้สารเคมีป้องกันและกำจัดเชื้อราฉีดพ่น เช่น แมนโคเซ็ป หรือไตรอะดิมีฟอน อย่างใดอย่างหนึ่งฉีดพ่นตามอัตราส่วนที่กำหนดไว้ในฉลาก

อรพิน ถิระวัฒน์ และ วิโรจน์ สุนทรภัค และ จันทนา บุญประภาพิทักษ์ กองป้องกันและกำจัดศัตรูพืช

อัญชลี สวจิตตานนท์ กองเกษตรสัมพันธุ์

---

Last Update : 23/07/1998
จัดทำโฮมเพจโดย :สำนักบริการคอมพิวเตอร์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์