Chickens - Breeding

การฟักไข่

แม่ไก่พื้นเมืองจะเริ่มให้ไข่ เมื่ออายุประมาณ 6-8 เดือน การไข่มีลักษณะเป็นชุด เฉลี่ยแล้วจะไข่ปีละประมาณ 4 ชุด ๆ ละประมาณ 10-12 ฟอง แม่ไก่เมื่อไข่หมดชุดแล้วก็จะเริ่มฟักไข่

ก่อนจะให้แม่ไก่ฟักไข่ ควรฆ่าไรและเหาบนตัวแม่ไก่เสียก่อน โดยจับแม่ไก่จุ่มน้ำยาฆ่าไร เหา ทั้งนี้เพื่อป้องกันไรและเหารบกวนแม่ไก่ในขณะกกไข่

การฟักไข่นั้น ในเวลากลางคืนแม่ไก่จะนอนกกไข่ตลอดคืน และออกหากินในเวลาเช้า ตอนกลางวันแม่ไก่จะขึ้นกกไข่ครั้งละประมาณ 2 ชั่วโมง แล้วลงจากรังไข่ ออกหากินสลับกันไป แล้วจะกลับมากกไข่อีก
ส่องดูเชื้อ

เมื่อแม่ไก่ฟักไข่ไปได้ประมาณ 5-7 วัน ควรเอาไข่มาส่องดูเชื้อ โดยใช้กระดาษแข็งมาม้วนเป็นรูปกระบอก เอาไข่ไก่มาชิดที่ปลายท่อด้านหนึ่ง แล้วยกขึ้นส่องดูกับแสงแดด ไข่ที่มีเชื้อจะเห็นมีจุดดำอยู่ข้างในและมีเส้นเลือดสีแดงกระจายออกไป ส่วนไข่ที่ไม่มีเชื้อจะใสไม่เห็นเส้นเลือด ต้องคัดออกและเอาไปกินได้ ซึ่งจะเป็นการช่วยให้แม่ไก่ฟักไข่ที่มีเชื้อที่เหลือได้ดีขึ้น และได้ลูกไก่มากขึ้น

แม่ไก่จะใช้เวลาฟักไข่จนออกเป็นตัวประมาณ 21 วัน เมื่อลูกไก่ฟักออกหมดแล้ว ควรเอาฟางที่รองรังไข่รวมทั้งเปลือกไข่เผาทิ้งเสีย และทำความสะอาดรังไข่

การเลี้ยงแม่ไก่และลูกไก่

เมื่อลูกไก่ออกจากไข่หมดแล้วควรให้แม่ไก่เลี้ยงลูกเอง โดยการย้ายทั้งแม่ไก่และลูกไก่ลงมาขังในสุ่มหรือกรงบนพื้นดินที่แห้ง ในระยะแรก ควรมีถาดอาหารสำหรับใส่รำ ปลายข้าวหรือเศษข้าวสุกให้ลูกไก่กิน และมีถ้วยหรืออ่างน้ำตื้น ๆ ใส่น้ำสะอาดให้กินตลอดเวลา

เมื่อลูกไก่อายุประมาณ 2 อาทิตย์ ลูกไก่แข็งแรงดีแล้ว ก็เปิดสุ่มออกปล่อยให้ลูกไก่ไปหากินกับแม่ไก่ได้ ซึ่งโดยธรรมชาติแม่ไก่จะเลี้ยงลูกประมาณ 1-2 เดือนจึงจะแยกจากลูกเพื่อผสมพันธุ์และวางไข่ใหม่

ถ้าต้องการให้แม่ไก่เตรียมตัวไข่รุ่นต่อไปเร็วขึ้น หลังจากปล่อยให้เลี้ยงลูกได้ 2 อาทิตย์ ก็ให้แยกลูกออกจากแม่ นำไปเลี้ยงในกรงต่างหาก เพื่อให้แม่ไก่พักตัวแล้วเตรียมตัวไข่รุ่นต่อไป

ลูกไก่อายุ 2 อาทิตย์ที่แยกจากแม่ใหม่ ๆ ยังหาอาหารไม่เก่งและยังป้องกันตัวเองไม่ได้ ต้องเลี้ยงในกรงต่างหาก เพื่อให้ลูกไก่แข็งแรง ปราดเปรียว จนอายุได้เดือนครึ่งถึงสองเดือนจึงจะปล่อยเลี้ยงได้

ลูกไก่ระยะนี้เป็นช่วงที่ล่อแหลมมาก มักจะมีการตายมากที่สุด เจ้าของต้องดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด เรื่องน้ำ อาหาร และการป้องกันโรค

ในกรณีที่มีแม่ไก่เลี้ยงลูกขนาดต่าง ๆ กันหลายแม่ ควรจะมีสุ่มที่ขนาดตาถี่หรือตาห่างหลาย ๆ ขนาด มีอาหารและน้ำใส่ไว้ข้างใน เพื่อเป็นการป้องกันไก่เล็กถูกเหยียบหรือเตะตาย เพราะไก่เล็กจะเข้าสุ่มที่มีรูเล็ก ลูกไก่รุ่นใหญ่ก็จะเข้าสุ่มที่มีตาใหญ่ ไก่รุ่นโตแล้วจะอยู่ข้างนอกเข้าไปไม่ได้ ซึ่งวิธีนี้จะเป็นการช่วยให้ลูกไก่เล็กได้กินอาหารเต็มที่ โตเร็วขึ้นและตายน้อยลง

กรณีที่เกษตรกรมีไก่รุ่น อายุ 3-4 เดือนจำนวนมาก ๆ ควรนำมาเลี้ยงขังกรง ขุนให้กินอาหารเต็มที่สัก 1 เดือน จะทำให้ไก่อ้วน ขายได้ราคาดี ซึ่งจะเป็นวิธีการช่วยให้มีรายได้เพิ่มขึ้น

การคัดเลือกพันธุ์ไก่

เกษตรกรสามารถคัดเลือกไก่พื้นเมืองไว้ทำพันธุ์ได้ โดยการปฏิบัติดังนี้

1. พ่อไก่ที่ดีจะต้องมีรูปร่างสมบูรณ์ และแข็งแรง มีน้ำหนักตั้งแต่ 2.5 กก. ขึ้นไป มีอายุตั้งแต่ 9 เดือน แต่ไม่เกิน 3 ปี

2. แม่ไก่ที่ดีจะต้องมีรูปร่างสมบูรณ์และแข็งแรง มีน้ำหนักตั้งแต่ 1.5 กก. ขึ้นไป มีอายุตั้งแต่ 7 เดือน แต่ไม่เกิน 3 ปี

- ให้ไข่อย่างน้อยปีละ 4 ชุด

- ให้ไข่อย่างน้อยชุดละ 12 ฟอง

- ฟักไข่ออกอย่างน้อยชุดละ 8 ตัว

- เลี้ยงลูกเก่ง เลี้ยงลูกรอดจนโตชุดละ 6 ตัว

- ไม่ดุร้าย คอยจิกตีลูกไก่ของแม่ไก่ตัวอื่น

3. หมั่นคัดเลือกพ่อพันธุ์และแม่พันธุ์เสมอ ๆ ถ้าแม่เกิน 3 ปี ต้องคัดออก

4. พ่อพันธุ์ 1 ตัว สามารถใช้ผสมพันธุ์หรือคุมฝูงแม่ไก่ได้ 6-10 ตัว

5. เก็บลูกไก่ที่เกิดจากพ่อแม่ไก่ที่ดีไว้ทำพันธุ์ รุ่นละ 2-3 ตัว

การคัดเลือกพันธุ์ไก่ที่ดีไว้ทำพันธุ์จะช่วยให้ไก่ในฝูงมีขนาดตัวโต ให้ไข่ดก เลี้ยงลูกดี เลี้ยงลูกรอดมาก และลูกไก่โตเร็ว ทำให้ผู้เลี้ยงได้ผลตอบแทนสูง