เมื่อคัดเลือกพื้นที่ที่เหมาะสมทั้งทางด้านภูมิศาสตร์ เศรษฐกิจ และสังคม สำหรับการเลี้ยงปลาแบบผสมผสานได้แล้ว ขอแนะนำให้สร้างบ่อปลาเป็นรูป สี่เหลี่ยมผืนผ้า ถ้าเป็นการเลี้ยงขนาดใหญ่ระดับการค้า ควรขุดบ่อให้มีขนาดใหญ่ ตั้งแต่ 10-20 ไร่ ลึก 1.1-1.3 เมตร เพื่อเก็บน้ำให้ได้ลึก 1.0 เมตร ถ้าจะขุดติดต่อกัน หลาย ๆ บ่อ ควรเว้นคันบ่อไว้ 3.0 -5.0 เมตร โรงเรือนเลี้ยงสัตว์ปลูกเหนือบ่อปลา ปลูกชิดคันบ่อด้านที่อยู่ต้นลม ควรปลูกเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ถ้าเลี้ยงไก่ บนบ่อ ปลา ขนาด 15 ไร่ โรงเรือนควรมีขนาด 400 ตร.ม. เลี้ยงไก่ได้ประมาณ 9,000 ตัว เล้าไก่ควรสูงจากน้ำประมาณ 1.0-1.5 เมตร หากเป็นโรงเลี้ยงสุกร ในบ่อขนาด 15 ไร่ ควรปลูกสร้างบนคันดินของบ่อปลาหรือ เหนือบ่อปลาด้านต้นลมรูปสี่เหลี่ยม ผืนผ้า ปลูกแบบเรียบง่ายประหยัด ขนาดประมาณ 200 ตร.ม. เลี้ยงสุกรได้มากประมาณ 100 ตัว พื้นโรงควรลาดเอียงไปทางด้านบ่อปลา เพื่อสะดวกในการระบายมูลสุกร ลงบ่อปลานอกจากไก่และสุกรแล้ว เกษตรกรอาจจะเลี้ยงสัตว์อื่น ๆ เช่น เป็ด ห่าน แพะ นกกระทา ฯลฯ บนบ่อเลี้ยงปลาได้ การสร้างโรงเลี้ยงสัตว์เหล่านี้ ควรปรึกษาผู้รู้ เช่น เจ้าหน้าที่กรมปศุสัตว์ หรือหาความรู้เพิ่มเติมจากเอกสารคำแนะนำ หรือตำรา วชาการต่าง ๆ ที่หาได้จากร้านค้าที่จำหน่ายพันธุ์สัตว์ อาหารสัตว์ หรือจากร้าน หนังสือทั่วไป

การเลี้ยงไก่ไข่บนบ่อเลี้ยงปลา

การเลี้ยงสุกรบนบ่อเลี้ยงปลา

สำหรับเกษตรกรที่เลี้ยงปลาผสมผสานในชนบท แบบยังชีพควรขุดบ่อ อย่างน้อยขนาดครึ่งไร่ จนถึงสองไร่ แล้วสร้างโรงเรือนเลี้ยงสัตว์ไว้บนบ่อปลา ขนาดของโรงเรือน สำหรับเลี้ยงไก่ หรือเป็ด บนบ่อปลา ขนาด 1 ไร่ ควรมี ขนาดประมาณ 40 ตารางเมตร สำหรับเลี้ยงไก่หรือเป็ดได้ 200 ตัว ส่วนโรงเรือน สุกรควรมีขนาดประมาณ 5-8 ตารางเมตร เลี้ยงสุกรได้คราวละ 3-5 ตัว หาก เกษตรกรไม่มีทุนมากพอ ก็ลดขนาดของการเลี้ยงสัตว์ลงได้อีกตามกำลังทรัพย์ ที่มีอยู่ แต่ผลผลิตปลาที่ได้จะต่ำลง

ตารางที่ 1 ลักษณะ ขนาด บ่อปลาและโรงเรือนเลี้ยงสัตว์

ลักษณะบ่อปลา	ขนาด	บ่อลึก	พันธุ์ปลา	โรงเรือน	สัตว์
	(ไร่)	(เมตร)	(ตัว)	(ตร.ม.)	(ตัว)
รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า	ใหญ่ 15	1.1-1.5	นิล	400	ไก่ 10,000
		น้ำลึก 1	4,000-4,500		สุกร 220
			สวาย	200	สุกร 100
			2,000-2,500	สูงจากน้ำ	เป็ด,ห่าน
				1.0-1.3 ม.	นกกระทา
			ตะเพียน	อยู่เหนือบ่อปลา	ฯลฯ
			1,000-1,500
			ขนาด 1-1.5
				ด้านต้นลม
	เล็ก 1			40	ไก่หรือเป็ด 200
				5-8	สุกร 3-5

หมายเหตุ : ปลาดุกบิ๊กอุยเป็นปลากินเนื้อ นิยมเลี้ยงชนิดเดียว

	บ่อ 5-10 ไร่	ปล่อยลูกปลา 1 นิ้ว	300,000-400,000 ตัว
	บ่อ 5 ไร่	ปล่อยลูกปลา 1 นิ้ว	200,000 ตัว