แรงงาน นอกจากต้นทุนคงที่ ซึ่งได้แก่ ที่ดิน โรงเรือนเลี้ยงสัตว์ บ่อปลา เครื่อง สูบน้ำ ฯลฯ แล้ว ยังมีต้นทุนผันแปร ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดของกิจการ ได้แก่ ค่าพันธุ์สัตว์ ค่าอาหารสัตว์ ค่าน้ำมันเชื้อเพลิง ค่าสาธารณูปโภค ค่าซ่อมแซมอุปกรณ์ และ ค่าแรงงานเป็นต้น ในปัจจุบันมีบริษัทผู้ค้าสัตว์ หลายรายที่มีบริการจ้างเกษตรกร เลี้ยงสัตว์ให้ ซึ่งส่วนใหญ่ได้แก่ การจ้างเลี้ยงไก่เนื้อ โดยบริษัทจะให้พันธุ์สัตว์พร้อม อาหารและยามาให้ เมื่อเลี้ยงจนไก่โตได้ขนาดแล้ว ทางบริษัทจะจับคืนไปโดย คิดราคาตามราคาประกันและน้ำหนักไก่ทั้งหมด แล้วหักค่าใช้จ่ายในส่วนของพันธุ์สัตว์ อาหารและยาไว้ ส่วนที่เหลือคือกำไรที่จ่ายให้ผู้เลี้ยงเป็นค่าเลี้ยง เกษตรกรที่มี ความชำนาญถ้าเลี้ยงไก่โดยไม่ตายเลย จะได้กำไรตัวละประมาณ 7.00 บาท ในระยะเวลาประมาณ 50 วัน หากมีไก่ตายบ้างรายได้ก็ลดลงตามส่วน วิธีนี้ ช่วยให้เกษตรกรที่ไม่มีเงินทุนมากพอ สามารถเลี้ยงไก่เป็นอาชีพได้ จากการ สอบถามเกษตรกรที่เลี้ยงปลานิล และปลาสวายกับไก่ ในบ่อขนาด 15 ไร่ ประมาณ การว่าต้องลงทุนค่าพันธุ์ปลา 51,000 บาท ค่าแรงงาน 45,500 บาท ค่าอาหาร สัตว์น้ำ 15,500 บาท ค่าน้ำมันเชื้อเพลิง 2,800 บาท ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ดอื่น ๆ อีก 1,900 บาท รวมต้นทุนผันแปรทั้งสิ้น 116,700 บาท นอกจากนี้ยังมีต้นทุน คงที่ จึงได้แก่ค่าดอกเบี้ย ค่าเช่าที่ดิน ค่าเสื่อมราคาของอุปกรณ์ ฯลฯ รวมกันอีก ประมาณ 36,000 บาท รวมต้นทุนทั้งสิ้น 152,700บาท จับปลาได้ทั้งสิ้น 19 ตัน คิดเป็นมูลค่า 160,000 บาท ได้กำไรสุทธิประมาณ 7,300 บาท ส่วนการเลี้ยง ปลานิลและสวายกับสุกร ในบ่อขนาด 12 ไร่ พบว่าเกษตรกรได้กำไรมากขึ้น คือ จะได้กำไรสุทธิประมาณ 20,000 บาท สำหรับเกษตรกรที่เลี้ยงไก่เนื้อกับ ปลาดุกบิ๊กอุย พบว่าในบ่อขนาด 5 ไร่ ซึ่งเลี้ยงไก่เนื้อ 2 ชุด ๆ ละประมาณ 50 วัน ปล่อยปลาดุกบิ๊กอุยขนาด 1 นิ้ว ลงเลี้ยงทั้งหมด 200,000 ตัว มูลค่า 30,000 บาท เมื่อเลี้ยงครบ 100 วัน ก็จับปลาขายขนาดตัวละประมาณ 85 กรัม (12 ตัว/กิโลกรัม) ได้ผลผลิตปลารวมทั้งสิ้น 16 ตัน ในช่วงการเลี้ยง 40 วัน สุดท้ายได้ให้อาหาร เสริมจำพวกอาหารเม็ดสำเร็จรูปลอยน้ำและเศษอาหารจากร้านอาหาร รวมเป็น มูลค่าประมาณ 105,000 บาท เมื่อคิดเฉพาะค่าพันธุ์ปลาและอาหารพบว่า ต้นทุนการผลิตของปลาชุดนี้ ประมาณ กิโลกรัมละ 11 บาท เท่านั้น ในขณะ ที่ราคาขายส่งที่ฟาร์มของปลาดุกบิ๊กอุย จะตกประมาณ 18-28 บาท/กิโลกรัม ตารางที่ 2 ต้นทุนการเลี้ยงปลาแบบผสมผสาน
หมายเหตุ :- |