พืชตระกูลถั่ว ต้องการอาหารเช่นเดียวกับคนและสัตว์ แต่อาหารของพืชคือ ธาตุอาหารพืช ซึ่งประกอบด้วยธาตุอาหารหลัก คือ N (ไนโตรเจน) P (ฟอสฟอรัส) และ K (โพแตสเซียม) ซึ่งใส่ให้แก่พืชในรูปของปุ๋ยเคมี

ดินส่วนใหญ่ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นดินร่วนทรายและดินทราย ซึ่งมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ จึงต้องการธาตุอาหารหลักทั้ง 3 ธาตุ คือ N, P, K

สูตรปุ๋ยที่แนะนำให้ใช้คือ 10-30-20 อัตรา 20 กก./ไร่ สูตรปุ๋ยดังกล่าวไม่มีจำหน่ายในท้องตลาด จึงแนะนำให้นำแม่ปุ๋ยมาผสมให้ได้ธาตุอาหารตามคำแนะนำ

แม่ปุ๋ย หมายถึง ปุ๋ยที่มีธาตุอาหารหลักหนึ่งธาตุหรือมากกว่าที่รู้เปอร์เซ็นต์ธาตุอาหารหลักที่ถูกต้อง

แม่ปุ๋ยเคมีที่นำมาใช้ ได้แก่

1. ไดแอมโมเนียมฟอสเฟต (18-46-0)

2. โพแตสเซียมคลอไรด์ (0-0-60)

แม่ปุ๋ยเคมี

การผสมให้ได้ปุ๋ยเคมีสูตร 10-30-20 อัตรา 20 กก./ไร่ จะต้องใช้ปริมาณของแม่ปุ๋ยมาผสมกันดังนี้

1. 18-46-0	จำนวน	66 กก.
2. 0-0-60	จำนวน	34 กก.
	รวม	100 กก.

น้ำหนักแม่ปุ๋ยได้ปัดเศษเป็นจำนวนเต็มแล้ว

เนื่องจากปริมาณของแม่ปุ๋ยที่นำมาผสมกันได้ครบ 100 พอดี จึงไม่ต้องเติมสารตัวเติม

1. เทแม่ปุ๋ย 18-46-0 ลงบนพื้น ทำกองให้แบน ถ้าแม่ปุ๋ยจับตัวเป็นก้อน ทุบให้แตกเสียก่อน

2. นำแม่ปุ๋ย 0-0-60 เททับลงไป

3. ผสมคลุกเคล้าให้สม่ำเสมอ

4. เมื่อผสมเสร็จแล้วควรใช้ทันที ไม่ควรเก็บไว้เกิน 15 วัน

5. ถ้าใช้ปุ๋ยไม่หมดภายในวันที่ผสม ให้เก็บปุ๋ยไว้ในที่ร่ม ในถุงหรือกระสอบที่ป้องกันน้ำและความชื้นได้ มัดปากให้แน่น

ปุ๋ยเคมีที่มีขายตามท้องตลาดที่แนะนำให้ใช้กับพืชตระกูถั่วในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ 12-24-12 อัตรา 20 กก./ไร่ เปรียบเทียบการลงทุนในการผสมปุ๋ยใช้เองกับปุ๋ยเชิงผสมที่มีขายตามท้องตลาด

สูตรปุ๋ย	อัตราที่ใช้ (กก./ไร่)	ราคาต่อ กก. (บาท)	รวมเป็นเงิน (บาท)
12-24-12	20	8.50	170
10-30-20 = 18-46-0	13	8.80	114.40
+	+	+	+ = 148
0-0-60	7	4.80	33.60

การลงทุนต่อไร่ของการผสมปุ๋ยใช้เองถูกกว่าซื้อปุ๋ยสูตรสำเร็จที่มีขายตามท้องตลาด = 170 - 148 = 22 บาท

นอกจากนั้น ถ้าพิจารณาธาตุอาหารพืชที่ได้รับ การผสมปุ๋ยใช้เองให้ได้สูตร 10-30-20 จะได้รับเนื้อธาตุอาหาร P และ K สูงกว่า 12-42-12 ดังนี้

สูตรปุ๋ย	อัตรา (กก./ไร่)	ธาตุอาหารพืช N-P-K ที่ได้จากปุ๋ยเคมี (กก./ไร่)
12-24-12	20	2.4-4.8-2.4
10-30-20	20	2-6-4

1. ใช้เมล็ดพันธุ์ดี

2. คลุกเมล็ดพันธุ์ถั่วด้วยเชื้อไรโซเบียมก่อนปลูก

3. ควรปรับสภาพดินให้เหมาะสม ถ้าดินเป็นกรดจัดค่า pH ต่ำกว่า 5.5 ต้องหว่านปูนขาวก่อนปลูก

4. กำจัดวัชพืช

ติตต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ :

- สำนักเกษตรจังหวัด

- สำนักงานเกษตรอำเภอ

- กลุ่มดินและปุ๋ยพืชไร่นา

  สถาบันพัฒนาและส่งเสริมปัจจัยการผลิต กรมส่งเสริมการเกษตร จตุจักร กทม. 10900 โทร. 5791427, 5791404, 5791406