คำนำ
ปลายี่สกเป็นปลาน้ำจืดชนิดหนึ่ง ชื่อที่ใช้เรียกปลายี่สกแตกต่างกันออกไปตามถิ่นที่อยู่อาศัย เช่น ที่แม่น้ำโขงจังหวัดหนองคาย เรียก "ปลาเอิน" หรือ "ปลาเอนคางหมู" ในท้องที่บางแห่งเรียกปลาชนิดนี้ว่า "ปลายี่สกทอง" "กะสก" หรือ "อีสก" บริเวณแม่น้ำน่าน เรียก "ปลาชะเอิน" เนื้อมีรสดีอร่อยมาก ปัจจุบันเป็นปลาที่หายาก มีราคาสูงมาก เมื่อเทียบกับจำพวกปลาน้ำจืดที่มีอยู่ในประเทศไทย ราคากิโลกรัมละ 80-100 บาท ปลายี่สกหนังหนา เนื้อเหลือง ละเอียดอ่อน นิ่ม รสหวาน ประกอบอาหารได้หลายอย่าง เช่น ต้มยำ ต้มเค็ม แกงเหลือง ทอดมัน ทอดฟู นึ่ง รมควัน เจี๋ยน นึ่งกับเครื่องปรุงแบบจีน ชุบแป้งทอดรับประทานได้อร่อยเช่นกัน
ปัจจุบันแหล่งที่มีปลายี่สกมากที่สุด คือ แม่น้ำโขง รองลงมาได้แก่แม่น้ำน่าน ส่วนที่แม่น้ำแคว จังหวัดกาญจนบุรี แม่น้ำแม่กลอง จังหวัดราชบุรี แทบจะไม่มีปลายี่สกเหลืออยู่เลย
ปลายี่สกที่จับได้มีปริมาณลดลง เนื่องจากแหล่งน้ำอันเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำเสื่อมโทรมไปตามธรรมชาติ และความเจริญของบ้านเมือง เช่น การสร้างเขื่อนกั้นน้ำ การสร้างถนน การสร้างโรงงานอุตสาหกรรมและการปล่อยสิ่งโสโครกลงในแม่น้ำลำคลอง ทำให้เกิดน้ำเสีย เป็นอันตรายต่อพันธุ์สัตว์น้ำ จำนวนปลายี่สกลดน้อยลง ประชาชนจึงควรหันมาสนใจเลี้ยงปลายี่สกให้มากขึ้น เพื่อทดแทนการจบจากธรรมชาติ ซึ่งนับวันจะมีจำนวนน้อยลงทุกที การเพาะพันธุ์ปลายี่สกเสริมแห่งน้ำธรรมชาติจะช่วยอนุรักษ์พันธุ์